Samenvatting
Een onderzoeksproject dat het – identieke - handgemaakte werk van vijf kunstenaars, Marjolein Burbank, Tessa van Helden, Mique Menheere, Hinke Schreuders en Pauline zelf, vergelijkt met het werk van de borduurmachine van het TextielLab (verbonden aan Textielmuseum, Tilburg). Centrale vragen: wat is het verschil tussen handwerk en machinewerk? Is er iets van de maker terug te zien in het gemaakte object; wat voegt dat toe aan een kunstwerk? En hoe waarderen we (dan) machinaal borduren?In juni 2019 startte Pauline Nijenhuis het project HAND@WORK in lijn met haar textielschilderijen waar ‘snelheid' wordt verbeeld in een zeer arbeidsintensieve en tijdrovende techniek (acrylverf en borduren met de hand). Op deze manier zoekt zij de vertraging op. Misschien onbewust een stil protest tegen de duizelingwekkende versnelling, het toenemende consumeren én de vergaande automatisering in onze maatschappij.
Inleiding
Dit project maakte deel uit van haar continue onderzoek en richtte zich op de centrale vraag wat het verschil is tussen een kunstwerk gemaakt door een mens, versus gemaakt door een machine.
Is er nog steeds waardering voor handwerk in onze tijd en in de toekomst?
Wat haar als kunstenaar opvalt, is dat een door een mens gemaakt object een soort ‘handschrift’ vertoont. Iets van de maker is terug te zien in het gemaakte object. En wat voegt dat toe aan een kunstwerk? En hoe waarderen we machinaal borduren? Als technologie handmatig werk overneemt, heeft dit dan invloed op onze esthetiek?
Vijf kunstenaars (waaronder Pauline) en de borduurmachine van TextileLab in Tilburg voerden hetzelfde ontwerp uit. De deelnemende kunstenaars Marjolein Burbank, Tessa van Helden, Mique Menheere en Hinke Schreuders borduurden het ontwerp met de hand. Door tijdens het project over hun ervaringen en gedachten te schrijven in een logboek, werden ze zich meer bewust van wat er tijdens het borduren met hen gebeurde.
Op 11 september 2019 ontmoetten de vijf kunstenaars elkaar in het TextielLab Tilburg, mede om te zien hoe de borduurmachine het borduurontwerp razend snel uitvoerde.
In het Textielmuseum volgde de onthulling van de eindresultaten van alle hand geborduurde werken. De borduurwerken waren opgespannen op een houten spieraam en zo gepresenteerd dat de kunstenaars niet konden zien welk werk van hen zelf was. Deze anonimiteit was nodig om één van de onderzoeksvragen - "of er handschrift te herkennen is in hand gemaakt werk" - te kunnen beantwoorden. Binnen vijf minuten herkende elk van de kunstenaars het eigen werk aan haar handschrift in het borduren. Ook het handschrift van de machine was overduidelijk te herkennen.
Deze ervaring van de kunstenaars én het proces van het programmeren van de borduurmachine werden op papier vastgelegd en tenslotte in boekvorm gepubliceerd onder de titel ‘Am I Visible‘ in 2020. Ook de waardering van de toeschouwer en publieksreacties (via multimediale toepassingen, enquete, lezingen / presentaties, tentoonstellingen) vormen een hoofdstuk.
Klik op de foto's en kom nog meer te weten.
Met dank aan Caroline van Dockum creatief sparring partner, communicatie en tekst.
Hebt u interesse in dit onderzoek en het boek, neem contact op met info@paulinenijenhuis.com
